Foz é unha vila da costa lucense moi tranquila na que pasei os mellores anos da miña vida. Nos anos noventa, a realidade era moi diferente, os nenos e nenas andábamos por ahí, pola rúa me refiro, con total liberdade, sen medo a nada. Para facerse unha idea, en 1º de E.X.B., con seis anos, íamos sós (a maioría) á escola. Agora é impensable.
Luns, Martes, Mércores, Xoves, Venres, Sábado… e Domingo, por fin! O mellor día da semana! Todos os días con cole e obrigacións, o Sábado facendo deporte e o Domingo liberdade total (a non ser por eses corenta minutos que duraba a misa). Cando eu era pequeno, os Domingos significaban o mesmo que os Xoves cando fun universitario, o mesmo que os Sábados e Domingos hoxe en día e, cando se teñen fillos, ese día pasa a ser unha utopía.
Ese sétimo día da semana comezaba sempre igual, ducha ás nove da mañán, a mellor roupa (zapatos, pantalón fino, camisa e xersei), almorzo (croissants e Cola Cao), raia ao lado (que desfacía ao sair da casa), un pouco de debuxos animados (Snorkels, Fraggle Rock ou Os Diminutos) e para a catequesis (os primeiros anos) ou a misa (posteriores anos). Despois desto comezaba o mundo obreiro. Uns cantos exemplos.
Lembro unha tempada, con oito ou nove anos, na que me pasaba por unha obra que había preto da igrexa, ao lado de Reloxaría Borrajo, xusto cando remataba a misa, a eso da unha menos vinte. A maioría das veces só, os acompañantes ocasionais supoño que serían Carlos (o actual Tano), Sacho e Abraham pero a miña memoria non me permite falar con exactitude. Eso sí, nunca fomos alí máis de dous, había que ter coidado, tiñamos un segredo. Non era un edificio a medio facer especialmente bonito, era pequeno, acolledor, de tres prantas de un piso en cada unha. Tan só nós entrábamos nel, non espertaba o interés de outras pandillas. O primeiro día que entrei foi buscando a novidade e vaia se a encontrei. Arriba de todo, na bufarda había un home sen teito (que se chamaba Carlos) e un can tapados cunha manta ao pé dun cartón de viño tinto Don Simón a medio beber. Así se iniciou unha estraña relación de “amizade”, unha cita puntual para levarlle un paquete de galletas, un pouco de pan ou un cartón de leite que lle quitaba da despensa a miña nai sen que se dese conta. El a cambio, regalábame historias sobre os seus anos en Alemania, sobre a relación co seu can, todo tipo de fantasías con mulleres e moitas outras heroicidades. Desde a distancia doume conta que moi ben da cabeza non andaba… pero alí estaba eu. Así cada Domingo ata que un día, sen aviso, foise. Non entendía o que sucedía, continuei indo un par de días máis pero non volveu a presentarse. Algo triste estiven ata que o vin polo pobo, borracho, pegándolle ao can, rompendo lúas dos coches e meténdose coas mulleres.
Con dez anos, nunha etapa máis espiritual, o que nos gustaba era ir merendar ao alto das obras mentres agasallábamos aos ollos con bonitas vistas. Recordo dúas, o mar de Llás e a ría de Foz. En ocasións, collíamos as bicis para ir á obra da casa de Bebo, que eran dúas alturas de grandes dimensións nun alto do terreo, preto das dunas da praia. Na segunda pranta, colocábamos xunto ao oco para a fiestra de Velux, unha pequena escada de madeira que os obreiros tiñan feita e que nos servía para acceder ao exterior (ao teito) e poñernos nunha das caídas. Alí quitábamos as mochilas que viñan cargadas de chopetadas (pipas, Donettes, Boca Bits, Papadeltas e demáis) e a comer en relax total, en silencio, cos paxaros voando cerca, mirando as ondas de Llás e os poucos coches que pasaban. Abraham e eu.Tamén nos afixemos a ir a outra obra moito máis grande, de seis prantas e unhas cinco vivendas por altura que estaba na estrada xeral de Foz, xusto encima da actual libraría Bahía. Saltábamos a placa de aglomerado que tiña por porta e a subir. As primeiras veces non estaba feita a cuberta e loxicamente non corríamos tanto perigo, merendábamos en superficie plana. Despois xa saíamos ao teito (como facíamos na obra de Bebo). Aquí, case sempre, en vez de lambetadas comíamos merenda de verdade, eu un bocata de chorizón con queixo e un prátano. Non era necesario levar mochila, estábamos moi cerca das nosas casas. Sentados vendo a ría de Foz, vendo San Cosme de Barreiros, vendo a Rapadoira falábamos de cousas de nenos. Lembro a Tano, a Ana, a Jorge, a LuisGo e a Rosa Marina.
Nesta última obra foi onde comezou o novo pasatempo, xogar a polis e cacos, a coller ou ao escondite. A verdade é que era algo bastante máis perigoso pero supoño que o risco era o que nos gustaba. Acontecía polas tardes, aló das cinco. Grupos de tres contra tres ou catro contra catro e toda a tarde dándolle. Ao pouco tempo, coñecíamos todos os recunchos do edificio e houbo que buscar novas construccións. A elixida foi a de Facenda (catro prantas máis baixo e unha terraza enorme), unha das miñas preferidas, polo seu difícil acceso. Tíñamos que entrar saltando un muro que había detrás da fachada do edificio de Facenda. Aquela obra era incrible, moi íntima, tiña un encanto especial. Era un lugar de reunión, de vixianza da rúa. Desde que a coñecín, non a abandoei ata que deixei de ir de obras. Sempre lle fun fiel. Aínda así, como pasa con todo, non se pode abusar, había que variar e descubrimos outra obra que estaba moi cerca, de dimensións maiores en cinco amplas prantas. Na actualidade falamos do edificio onde está o Alimerka e chamábamoslle “A da Gene D’arriba” (por que estaba na estrada xeral de arriba). Aquí xa tíñamos doce anos máis ou menos e a perigosidade aumentaba. Recordo un día que chovía e non conseguimos entrar pola porta porque algo fixeran os obreiros sospeitando que íamos e non se nos ocurriu outra cousa que subir polos ferros do ascensor eléctrico. Nesta pasamos moitas horas xogando ao escondite e argallando cos martelos, coas puntillas, coas carretillas, as formigoneiras… Daquela empezaban a oirse rumores xa (reais) de nenos que caeran polo burato do ascensor e quedaran en cadeira de rodas uns, matáranse outros e os que tiñan sorte romperan unha perna ou un brazo. Algo de respeto nos deu o conto pero non baixamos o ritmo, case que o aumentamos coincidindo coa nosa nova adquisición. Con trece anos apareceu a obra de detrás da casa de Tano, as obras mellor dito, dúas unidas. Limitaban coa “Gene”, coas casas baratas e coa Congostra do Cura. Era inmensa, perdíamonos nela, era o paraíso para os polis e cacos sobre todo xa que ao escondite era imposible. O guai era ver como membros de diferentes pandillas nos xuntábamos e xogábamos. Lembro a Tano, a Jorge, a Sacho, a Aitor, ao Pony vixiando abaixo, a Puntete, a Peixe, ao Beibi, a Colás, a Tilford… Era tan grande que había veces que non acabábamos as partidas porque se facía denoite e non se atopaba aos últimos. Teño flash-backs nos que me vexo correndo moi rápido por táboas que comunicaban unha habitación con outra. O certo é que non había obra máis perigosa. Chegou o día no que aquelas obras deixaron de selo e nosoutros, como resistencia, continuamos indo a ver pisos piloto e rochos (que se convertiu en moda) e máis tarde, incluso íamos a timbrar nas vivendas para despois sair correndo.
Simultaneando “a de Facenda”, “a da Gene D’arriba” e “a de Pura” foron pasando os anos ata que con quince ou dezaseis nos cacharon na primeira delas. Colleunos o constructor no medio dunha guerra de pistolas (como o paintball pero en vez de bolas de cores, facendo o ruido da boca, “pum!”). Por sorte non botou man a ninguén (aínda que andivo moi pero que moi cerca). Ese día chegamos correndo ata o cemiterio e decatámonos de que o tempo das obras chegara ao seu fin.
Por sorte, nunca nos pasou nada malo aínda recoñecendo que éramos uns inconscientes. Todo aquelo forma parte do meu pasado e teño un grato recordo. Coas obras fun medrando, pouco a pouco fóronse convertindo en edifcios e eu pasei de ser neno a mozo.
Construímonos ao mesmo tempo, pedra, a pedra, ladrillo a ladrillo e para min eso ten un deixe romántico que forma parte do meu ADN. Supoño que eran outros tempos pero aquelas eran as nosas obras! Son! Serán!
