EXPERIENCIA SALESIANA

Adolfo Requejo, Emilio Cabanelas, Mariano, Florencio, Chema, Juanjo, Siro, Secundino… eses son os nomes dos salesianos que me acompañaron ao longo da miña infancia no colexio Martínez Otero de Foz. Excelentes profesionais que se adicaron en corpo e alma á educación dos seus alumnos e alumnas e á organización espiritual da comunidade focense.



Antes de nada, deixo claro que fun a un colexio de curas porque era no único (xunto ao de monxas) no que se podía competir en idade escolar. Daquela, o que quería facer atletismo, baloncesto, fútbol sala, cross ou xadrez, tiña que ir a este centro concertado, para a miña opinión, de bastante menos calidade educativa que calquera dos públicos. Polo deporte tiven que pagar unha peaxe moral que me sitúa hoxe en día exactamente onde estou.

No Martínez Otero había mestres bos, regulares, malos e moi malos. Uns eran curas da orde salesiana, outros ‘xente normal’ que entraban no colexio a dedo despois de dar mostras de vontade ante a institución. Os que non eran malos eran deste último grupo, os salesianos eran todos malísimos. Eu non sei se eran mestres, profesores ou soamente curas. O caso é que eles impartían lingua e literatura castelá, matemáticas, ciencias sociais ou relixión sen despeitearse, como quen come unha magdalena, coño! Que non é o mesmo que comerlle o coño a Magdalena…



Por un lado estaba Adolfo Requejo (apelido que moitas veces ía seguido dun “el maricón del colegio”… xa sabedes o aficionados que son os nenos ás rimas e a dar onde máis doe porque curas e gays non é que se leven moi ben) que era o director, o manda máis, a autoridade máxima. O que máis lle gustaba, do que lembro, era chegar á aula, poñerse diante dunha das filas e mirar se estaban perfectamente en liña. Botaba dez ou quince minutos con eso, sen problema. En silencio máximo, levantaba as gafas co dedo índice e miraba para os pupitres. Nese momento, poñíamonos nerviosos e ollábamos abaixo a ver se a cadeira e a mesa de cada un estaba no seu sitio. Se arrastrabas e facías ruido ou se estabas torcido, collíate pola patilla e tirábache dela tan forte que caían as bágoas. Adolfo era delgado e medianamente alto, moreno de pelo negro, vestía pantalón gris de pinzas (que eu denomino ‘de salesiano’), camisas feísimas e xersei. No patio non se deixaba ver moito, supoño que as súas tarefas de despacho non lle permitían atender aos nenos. Di ti que daquela non había internet… polo de estar no porno digo…

Cada día, o primeiro que facíamos era rezar despois dos “¡Buenos días!”. Preguntarédesvos que é eso. Pois era unha especie de saúdo con reflexións espirituais que debía servir para lavar conciencias e pensar que se facía moito por mellorar o mundo. Para darlle un toque de modernidade, tamén daban algún resultado ou comentaban os éxitos deportivos da fin de semana. Algo moi de USA se vos dades conta. Era un bo momento para quitar algún moco da nariz sen que te viran, para mirar para os dátiles da palmeira de enfronte da porta principal do cole ou se atúa clase daba ao patio, para mirar quen chegaba tarde.

Mariano era o salesiano que daba inglés, cun acento e nivel moi parecido ao do noso expresidente do goberno… e non me refiro a Zapatero (que tamén) senón a Chemari. Era o que máis se ría pero era un dos máis sinistros por ese mesmo motivo tamén. O típico que ía de amigo dos alumnos pero, en realidade, é o fillo de puta maior. Sempre pensei que estaba namorado do Tano, que naquela altura era o señor Moreda porque tiña con el unh actitude de amor-odio moi rara. Gustáballe moito sacar aos rapaces a facer exercicios ao encerado (eu creo, para mirarlles o cú) e a súa especialidade era facer o “cachis-cachis” que era como el cariñosamente chamaba a unha animalada de golpe. O termo viña de “mecachis” que ven á súa vez de… merda e media! Era unha parida que inventou para cebarse cando lle saía das pelotas. Consistía en poñer a man en forma de garra e abrindo e pechando os dedos, golpear na cabeza aos nenos. Suave non daba.

Lembro o día da familia, unha celebración na que nenos e pais desfrutaban conxuntamente con xogos e comidas. Teus pais coñecían aos pais dos teus amigos de fóra do pobo e poñíanse ao día das trasnadas que fixeran en común. Era unha festa na que o que máis lembro son as carreiras de sacos, o brilé (que alí se chamaba balón rei, supoño que por darlle un toque máis señorial e menos popular), poñerme cego a ‘gusanitos’, mancarme en algunha zona do corpo e acabar coa camiseta empapada de auga.



Emilio Cabanelas era un tapón de gafas enormes, non máis alto que unha copa de coñac, psicólogo e profe de matemáticas. A súa materia aprobábase presentando con limpeza e orde o caderno que semanalmente había que entregar. Con coidar o tema das marxes e da caligrafía… listo! Lembro que no primeiro exame do instituto (despois de ter salido do Martínez) saquei un 0’75. Como psicólogo… digamos que era parecido a un peido deses que invitan ata ao vómito propio. Non esquecerei os test de intelixencia e actitudinais que pasaba a todo o colexio e que daban uns resultados manipulados e incoherentes. Tería que quedar claro (xa naquela altura) que a intelixencia é un concepto tan inabarcable que o feito de encadralo nunhas cantas preguntas de memoria espacial e de problemas matemáticos é como xulgar a personalidade humana a partir de Antonio Anglés ou Tony King. Para resumo, dicirvos que a min deume, entre outras cousas, que amaba á institución relixiosa e a miña nai pero que quería moi pouco a miñas irmás e a meu pai. A don Cabanelas faltáballe ese “ojo clínico” que el tanto repetía que había que ter e que levou a Lanzós a desplomarse mareado desde a tarima desfacendo coa cabeza a mesa de Cristina Montes.

O “Vieiro”, a revista trimestral do cole, teño que recoñecer que era unha idea boísima… pero algo monotemática. Case sempre eran os mesmos os que gañaban a carreira esa de ser publicados. Os meus amigos e máis eu practicamente non o conseguimos nunca. Pode que algunha vez, algún debuxo, é posible, pero poucas veces. Creativos éramos, sen lugar a ningunha dúbida, o que pasa é que non debíamos adaptarnos á idea da revista. Algo así como se Juan José Millás manda un relato dos seus á revista Época. Pasábanos algo semellante. Mentres María de los Ángeles mandaba unha poesía sobre o nacemento de Xesús, nós un resume das finais entre Phoenix Suns e Chicago Bulls. Mentres Nerea debuxaba unha familia feliz con nai, pai, irmáns, can, casa e árbores aos lados, nós facíamos imaxes da cidade e do pobo do futuro con coches voando, nenos nos teitos das casas e nada de adultos. Mentres Juan José ou Arnaú reflexionaban sobre a primeira comunión, nós facíamolo sobre os primeiros amores da clase.

Secundino era salesiano pero non cura, ou eso se dicía polo menos, ademáis nunca daba misa polo que podía ser certo. Sempre andaba en chándal e era o encargado de conducir aquela furgoneta Ford branca. Non era mal tipo aínda que deixaba ver de vez en cando un toque cabrón tamén. Estaba forte e eu sempre pensei que era o único deles que de vez en cando se ligaba a unha titi. Gustáballe ir de viños e houbo unha época que andivo con Soto que é algo así como o Hugh Heffner de Foz. Chamábamoslle Secun e eso demostraba un certo acercamento aos nenos, que se agradecía con tanta seriedade e rixidez que había.



As veladas eran unha pasada, con dous horarios, un pola mañán para mestres e alumnos, outro aberto para pais e amigos. Os Reis Magos chegando a Belén (eu fun Baltasar, o mouro), cancións dos Backstreet Boys con Doris do moreno que non tiña tatuaxes, obras de teatro de autores galegos como “Os vellos non deben de namorarse”, a rondalla con metralletas… digo con… bandurrias, perdón! (menos mal que tocaban as cachondas), chistes dos nenos máis graciosos, cancións á guitarra, clases enteiras cantando panxoliñas, e en definitiva, todo o centro sentado no salón de actos vendo aos seus compañeiros sendo artistas por un día, entrando na fama e expoñéndose á crítica.

Florencio coincidiu pouco tempo comigo, veu en sétimo creo pero deixou un pouso moi fondo. Daba literatura castelá e era algo así como o rei das metáforas, un Antonio Gala en feo, en baixo, sen fulares de seda e sen bastón (sen o de madeira porque o outro, o metafórico tíñao sempre moi presente… e probablemente, moi duro). A el o dos complementos directos (CD ou OD) e indirectos (CI ou OI), o de predicado e suxeito, importábanlle ben pouco. O del eran as metáforas, os símiles, as comparacións en xeral. Por exemplo, unha frase como “El niño cogió una flor y se la entregó a su abuela” convertíaa nun órgano sexual en forma de flor que o neno terá que entegar algún día. Non vou entrar xa en ameixas, coellos e demáis imaxe fácil. “Florence & The Sex Machine” era un adicto do sexo imaxinado, un John Holmes impotente, un boxer capado, un consolador sen pilas, un Chuck Norris sen metralletas… un dedo meñique sobre os beizos que indica desexo, que pide ilusión e que recibe unha realidade frustrada.

Como xa dixen antes, o mellor era o deporte. Dúas categorías: alevíns e infantís que desfrutaban en todo aquello que se lles permitía (fútbol sala e baloncesto eran incompatibles). En baloncesto, en catro anos gañamos todos os títulos provinciais e galegos… todos e en consecuencia pouco máis se pode dicir. Era o nosos leit motiv. En campo a través as competicións eran moi emocionantes con esas estratexias de equipo, esa fatiga continuada, esas saídas a toda hostia, esas botas de tacos amarelas Adidas, eses bocadillos de despois da carreira ou esas mañáns soleadas. Era unha preciosidade. No atletismo, domingos enteiros en Lugo vendo a Laura (a miña preciosa loira de cidade). O salto de lonxitude, os dous mil metros, os cento cincuenta, os relevos 4x60 (onde aínda temos o récord galego con Ratoeira na saída, Pedro Reimunde na segunda, eu na terceira e JAGS na chegada). Para a posteridade quedará o terceiro posto de Arale en dous mil marcha (con dez descalificados e tres acabando a carreira) ou o lanzamento de disco de Lanzos que deu tres ou catro voltas na rede (co rapaz facendo un bicho bola para que non lle dera nos dentes).



De Juanjo nunca souben nada, nunca me deu e nunca falei con el. Era un tipo semigordo que andaba por alí dando pretecnoloxía co seu xersei Lacoste gris.

A.D.S. señores! Amigos de Domingo Sabio! Unha asociación para os nenos de carácter espiritual que fomentaba a convivencia entre diferentes centros con reunións, excursións e campamentos. Se non eras de A.D.S. non eras ninguén. Supoño, a touro pasado, que era unha cousa do estilo das fraternidades americanas, esas que teñen tantas letras gregas, pero sen ter que sufrir putadas para formar parte delas. Tamén é certo que xa era unha putada en sí mesma pertencer.

Siro, en cambio, era o cura total. Estivo un ano ou pode que uns meses soamente. Tiña pelo longo e barba, todo negro. Era delgado e alto… era Xesús Cristo (se é que é verdade que o que acabou na cruz tiñas esas pintas grunge tan cinematográficas). Tivo unha acollida no pobo excelente, os nenos queríano e os veciños tamén. Foi unha estrela eclesial, o Messi da igrexa… non, máis ben o Cantona da igrexa. Acabouse indo ou forzándoo á irse sen explicación para a comunidade focega. A miña teoría é que se cansou daqueles vellouzos avellouzados que identificaban o seguimento de deus coa pasividade, o gorroneo e o aburrimento. El era un home de acción e decidiu irse ás misións. Siro Forever!

Educación cívica era a materia máis molona (empatada coa pretecnoloxía dos electro-imáns, poleas, marquetería e demáis). Lembro subir os mércores, na primeira hora da sesión de tarde ao salón de actos. Alí agardaba xa Tono preparado para deleitarnos con “Un héroe anónimo”, “Alabaré”, “Cogidos de la mano” ou “Somos ciudadanos de un mundo”. Cun pé no chan e outro sobre a cadeira, guitarra apoiada, tres pares de calcetíns no paquete (porque supoño que todo aquelo non era del… ou se o era, agora entendo de onde viña a obsesión de Florencio) e veña voz grave. Entres os temazos, normas de urbanidade, como comportarse na mesa, como saudar, como facer feliz ao noso señor, De vez en cando, tamén se lían fragmentos da Biblia, relatos de Mateo, novelas de Pablo, ensaios de Juan, poesía de Marcos… e os corintios coa cabeza coma un bombo.



E chegamos a unha das lendas do Martínez Otero: Chema, ao que cariñosamente chamábamos “O Chutao”. Anos antes déralle unha trombosis e quedara cunha lixeira parálise nunha perna en un brazo, o que lle provocaba unha coxeira moi característica de pé que repta. Chema foi o terminator do despertar dos bicos, o adoctrinador definitivo, o feo do cole, o cocho do cole, o chaquetón violeta e verde andante, o amigo-inimigo… era como Belén Esteban… estaba en todas. Cando nos retirábamos para xogar a “El conejo de la suerte” (vaia supernome!) aos lugares máis recollidos, alí aparecía el coa súa libreta para anotar aos que nos bicábamos. Sempre dicía a súa frase de “se lo voy a decir a vuestros padres”. Aínda así, non evitaba aqueles bicos de sabores. Era mestre de relixión e pretendía ser a vacina cristiana infantil (a min suspendeume en cuarto de EXB por non entender o que pasara con María, o anxo, a Santísima Trinidade e todo aquello que… joder! Alguén mo pode explicar?). Era feo como un demonio, un puto cromo dun trol. Era cocho con ganas e sempre andaba buscando trangallada na tocha e cera nos oídos. Saíanlle os pelos polas fosas nasais e polas orellas que metía medo. Parecía un chumino depilado con soplete. Pasaba de ser colega a ‘joputa’ en segundos. Eu penso que non era agudo, que estaba alí en plan obra social salesiana.

Non me esquezo do resto de mestres e mestras que me deron clase ou que non me deron. Elisa e a súa ríxida organización amable. Tono e os seus experimentos no laboratorio, Justa e a súa mala hostia de porcelana, Don Luís e a súa incapacidade para o galego, Ramón Eiras entre os climogramas e a cruzada antifutbolera, Ramonita e o seu atractivo de muller con carnes xunto ao seu sobrediagnóstico de dislexia, Don Fernando e a súa capacidade para convertir en carisma o maltrato físico baixo o amparo corporativo, Don Vicente coas súas bromas crueis fóra do alcance dun neno ou María Elvira tan esixente como eficaz.

Os salesianos son eses seres que etiquetan aos nenos en función do nivel económico da súa familia, do idioma no que falan e pola súa capacidade de ser gobernados sen pedir explicacións. En definitiva, son uns tipos aos que lle gustan as ovellas… pero non son pastores, que va!, son os que mandan neses pastores porque a eles o de pasar frío… non lles vai.

Para rematar, que xa chega, déixovos con algo de proveito que me ensinou o pornográfico Florencio: “Los discuros, tienen que ser como las minifaldas… cortos y que enseñen mucho”.